I. Giriş

Bilindiği üzere, kamuoyunda sosyal medya düzenlemesi olarak ifade edilen 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Değişiklik Kanunu”) 31.07.2020 tarih ve 31202 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti.

İlgili Değişiklik Kanunu ile ilgili detaylı incelememizi içeren bilgi notumuza buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Değişiklik Kanunu’nun 6. maddesi doğrultusunda 5651 Sayılı Kanun’a eklenen “Ek Madde 4” ile birlikte Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarına Türkiye’de temsilci belirleme yükümlülüğü ve bu yükümlülüğe aykırılık olması durumunda uygulanacak yaptırımlar hüküm altına alınmıştır.

Anılı maddenin 10. fıkrasında ise temsilci belirleme ve buna aykırılığa ilişkin usul ve esasların Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (“Kurum”) tarafından belirleneceği düzenlenmiştir.

Bu hüküm doğrultusunda Kurum 29.02.2020 tarih ve 2020/DK-İD/274 sayılı Kararı (“Karar”) ile sosyal ağ sağlayıcıları hakkında usul ve esasları düzenlemiş ve bu Karar 02.10.2020 tarih ve 31262 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu Karar ile;

1. Sosyal ağ sağlayıcı tanımı ve kapsamına,
2. Temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülükler ve yaptırımlarına,
3. Başvuru, raporlama ve verilerin Türkiye’de barındırılmasına ilişkin yükümlülükler ve yaptırımlarına,
4. Yaptırımların uygulanması, hukuki sorumluluk ve taleplerine

ilişkin önemli hususlar düzenleme altına alınmıştır.

II. Düzenlemeler

1. Sosyal ağ sağlayıcı tanımı ve kapsamı

Değişiklik Kanunu ile birlikte hayatımıza giren sosyal ağ sağlayıcı, “sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” olarak tanımlanmıştır.

Bu tanıma ilişkin sektörden talep ve eleştiriler gelmiştir. Oldukça geniş bir tanımlamayı haiz olan sosyal ağ sağlayıcı kavramının özellikle kullanıcılarına, içeriklere ilişkin belirli konularda tekil paylaşımlar ve yorumlar yapma imkanı veren haber sitelerinin ya da ürün/hizmet deneyim paylaşımı yapılan e-ticaret platformlarının da sosyal ağ sağlayıcı tanımı içerisinde yer alacağı yönündeydi.

Karar’da tanıma ilişkin bir detaylandırma yapılmamışsa da internet ortamında yapılan yayının sadece belirli bir kısmında sosyal etkileşim amaçlı içeriğe yer veren gerçek veya tüzel kişilerin ile kişisel internet sitelerin, e-ticaret platformları ve haber siteleri gibi sosyal etkileşimin ikincil ve yan bir hizmet olarak sunulduğu platformların sosyal ağ sağlayıcı olarak değerlendirilmeyeceği ve kapsam dışı kalacağı belirtilmiştir.

2. Temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülükler ve yaptırımlar

Yükümlülükler

Yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirlemekle yükümlüdür. Temsilci veya temsilcilerin tüzel kişi olarak belirlenmesi durumunda, Türkiye’de kurulmuş ve Türk mevzuatına göre tüzel kişiliğini kazanmış olması; gerçek kişi olarak belirlenen temsilci veya temsilcilerin ise Türk vatandaşı olması zorunludur.

Karar ile temsilci veya temsilcilere atfedilen görevleri aşağıdaki gibidir;

• Kurum, Erişim Sağlayıcıları Birliği, adli veya idari makamlarca gönderilecek tebligat, bildirim veya taleplerin gereğinin yerine getirilmesi,
• Kişiler tarafından yapılacak başvuruların cevaplandırılması,
• Raporlama yükümlülüklerinin yerine getirilmesi,
• Sosyal ağ sağlayıcının içerik veya yer sağlayıcı olmasından doğan sorumluluk ve yükümlülüklerin yerine getirilmesi,
• Değişiklik Kanunu ile getirilen diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesi.

Sosyal ağ sağlayıcı, temsilci veya temsilcilerin Türkiye’deki tebligata yarar adresi ile e-posta adresine, kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verecektir.  Eğer temsilcinin kayıtlı elektronik posta adresi mevcutsa, buna da aynı şekilde yer verilecektir. Bu bilgilerde olabilecek değişikliklere, sosyal ağ sağlayıcının derhal internet sitesinde yer verilecektir.

Son olarak sosyal ağ sağlayıcı, temsilci veya temsilcilerin kimlik, unvan ve iletişim bilgilerini Kurum’a bildireceklerdir.

Yaptırımlar

Türkiye’de temsilcilik bulundurma ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılarına Kurum tarafından bildirimde bulunulacak ve akabinde beş kademeli yaptırım uygulanacaktır. Son kademesi %90’a kadar varan bant genişliğinin daraltılması olan, fiili olarak erişimin engellenmesi olarak ifade edilebilecek, yaptırımlara ilişkin detaylar aşağıda bilgilerinize sunulmuştur;

1. 10 Milyon Türk Lirası: Bildirimden itibaren otuz gün içerisinde temsilci bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde 10 milyon Türk Lirası idari para cezası uygulanacaktır.
2. 30 Milyon Türk Lirası: Verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde ek olarak 30 milyon Türk Lirası idari para cezası uygulanacaktır.
3. Reklam Yasağı: İkinci kez verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde Türkiye’de vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin ilgili sosyal ağ sağlayıcıya yeni reklam vermesinin, buna ilişkin sözleşme kurulmasının ve para transferinin yasaklanması tedbirleri uygulanacaktır. Reklam yasağı kararı, Resmi Gazete’de yayımlanacaktır.
4. Bant Genişliğinde %50 Oranında Daraltma: Reklam yasağı kararının verildiği tarihten üç ay içerisinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde internet trafiği bant genişliğinin yüzde elli oranda daraltılması için Bilgi Teknolojileri Kurumu Başkanı tarafından sulh ceza hakimliğine başvurulabilecektir.
5. Bant Genişliğinde %90 Oranına Kadar Daraltma: Bant genişliğinde yüzde elli oranında daraltma kararının uygulanmasından itibaren otuz gün içerisinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde sosyal ağ sağlayıcının internet bant genişliğinin yüzde doksan oranına kadar daraltılması için Bilgi Teknolojileri Kurumu Başkanı tarafından sulh ceza hakimliğine başvurulabilecek ve hakim ikinci başvuru üzerine vereceği kararında, yüzde elliden düşük olmamak kaydıyla, sunulan hizmetin niteliğini de dikkate alarak daha düşük bir oran belirleyebilecektir.

Sosyal ağ sağlayıcıları tarafından temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi halinde; verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilecek, reklam yasağı kaldırılacak ve hakim kararları kendiliğinden hükümsüz kalacaktır. İnternet bant genişliğine yapılan müdahalenin sona erdirilmesi için erişim sağlayıcılara Kurum tarafından bildirim yapılacaktır.

3. Başvuru, raporlama ve verilerin Türkiye’de barındırılmasına ilişkin yükümlülükler ve yaptırımlar

Başvuruların cevaplandırılması yükümlülüğü

Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları, kişilik haklarının ihlali ve özel hayatın gizliliği kapsamında haklarının ihlal edildiğini düşününler tarafından yapılacak başvurulara, başvurudan itibaren en geç 48 saat içerisinde olumlu ya da olumsuz cevap vermekle yükümlü olup, olumsuz cevaplar gerekçeli olarak verilecektir.

Sosyal ağ sağlayıcı tarafından başvuruların Türkçe dil seçeneği kullanılarak yapılabilme imkanının sunulması sağlanmalıdır.  Aynı zamanda Türkçe yapılan başvurular, Türkçe cevaplanacaktır.

Başvuruların cevaplandırılmasına ilişkin yaptırımlar

Kişiler tarafından yapılacak başvuruların cevaplandırılması yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılarına beş milyon Türk Lirası idari para cezası uygulanacaktır.

Buna ilişkin inceleme, başvurucunun şikayeti üzerine yapılacaktır. Bu şikayetler raporlama döneminde toplu olarak incelenecek ve değerlendirilecektir.

Bu değerlendirmede ve tesis edilecek yaptırımda aşağıdaki hususlar Kurum tarafından göz önünde bulundurulacaktır;

• Sosyal ağ sağlayıcının yükümlülüğünü etkin bir şekilde yerine getirmek için gerekli sistemleri kurup, kurmaması,
• Sosyal ağ sağlayıcının belirli kişilere veya kurumlara düzenli olarak olumsuz cevap vermesi,
• Başvuru sürelerine sistematik olarak aykırı davranılması ve
• Başvurulara verilen olumsuz cevapların gerekçesiz olması.

Raporlama yükümlülüğü

Yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve kişiler tarafından yapılacak başvurulara ilişkin istatistiksel ve kategori bilgileri içeren Türkçe hazırlanmış raporları altı aylık dönemlerde Kurum’a bildirecektir.

Hazırlanacak raporlar, kişisel verilerden arındırılmak suretiyle sosyal ağ sağlayıcının internet sitesinde de yayınlanacaktır.

Rapor hazırlama, yayınlama ve Kurum’a bildirim şeklinde ilişkin hususlar, Kurum tarafından haricen belirlenebilecek ve sosyal ağ sağlayıcıya bildirilebilecektir.

Raporlama yükümlülüğünün yerine getirilmemesi

Raporlama yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya on milyon Türk Lirası idari para cezası uygulanacaktır.

Verilerin Türkiye’de barındırılması yükümlülüğü

Yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alacaktır. Bu kapsamda temel kullanıcı bilgileri ile Kurum tarafından bildirilebilecek hususlara ilişkin verilerin Türkiye’de barındırılması yönünde gerekli tedbirlerin alınmasına öncelik verilecektir.

Raporlama yükümlülüğü kapsamında alınan tedbirlere ilişkin olarak, her raporlama döneminde Kurum tarafından bildirilen diğer hususları da kapsayacak şekilde Kurum’a bilgi verilecektir.

Önemle belirtmek gerekir ki Değişiklik Kanunu’nda olduğu gibi, verilerin Türkiye’de barındırılması yükümlülüğüne ilişkin ayrıca bir yaptırım düzenlenmemiştir.

4. Yaptırımların uygulanması, hukuki sorumluluk ve talepler

İdari ve adli para cezalarının uygulanması

Değişiklik Kanunu ile birlikte konusu suç teşkil eden ya da kişilik haklarını ihlale uğratan kısmi içeriğin çıkarılmasının mümkün olduğu durumlarda, ilgili platforma komple erişimin engellenmesi yerine suç oluşturan içeriğin çıkarılması kararının verilebilmesi düzenlenmiştir. Ayrıca içeriğin çıkarılması kararları, erişim sağlayıcılar tarafından değil içerik ve yer sağlayıcılar tarafından yerine getirilebileceğinden bu kararların içerik ve yer sağlayıcılara gönderilmesine yönelik düzenleme yapılmıştır.

Düzenleme doğrultusunda internet ortamında kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda, sulh ceza hakimi tarafından kişilik haklarını ihlal edici nitelikte olan içerikler ve başvurucunun adı ile ihlale konu içeriğin ilişkilendirilmemesi sağlanabilecektir. Bu kapsamda Kararda, Birlik tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı gösterilecektir. Diğer bir ifadeyle kişilik haklarını ihlale uğratan içerikler için sadece içeriğin çıkarılması ya da erişimin engellenmesi yoluna gidilmeyecek, Google, Bing ya da Yandex gibi arama motorları listelemesinde ilgili içeriğin yer almaması sağlanacaktır.

Bu kararları yerine getirmeyen yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılar hakkında tesis edilecek idari para cezaları bir milyon Türk Lirası, adli para cezaları ise elli bin gün olarak uygulanacaktır.

İdari para cezasına konu ihlallerin bir yılı içinde her bir tekrarında cezalar bir kat arttırarak uygulanacaktır.

Hukuki sorumluluk

Hukuka aykırılığı hakim veya mahkeme kararı ile tespit edilen içeriğin sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesi durumunda, bildirime rağmen yirmi dört saat içinde içeriği çıkarmayan veya erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcı, doğan zararların tazmin edilmesinden sorumludur.

Bu kapsamda hukuki sorumluluğun işletilmesi için içerik sağlayıcının sorumluluğuna gidilmesi veya içerik sağlayıcıya dava açılması ile sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’den günlük erişiminin bir milyondan fazla olması şartı aranmayacaktır.

Taleplerin değerlendirilmesi

Sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’den günlük erişimin bir milyonun altında olması durumunun süreklilik arz ettiği hallerde, yukarıda belirttiğimiz hukuki sorumluluk hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kapsam dışında olduğuna dair Kurum’a talepte bulunabilir.

Yapılan teknik değerlendirme neticesinde bu talebin uygun bulunması durumunda, Kurum sosyal ağ sağlayıcıya, yukarıda belirttiğimiz hukuki sorumluluk hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kapsam dışında olduğunu bildirebilir.

Aynı zamanda Kurum, sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’den günlük erişiminin bir milyondan fazla olduğunu tespit ederse, yeniden kapsamda olduğuna dair bildirimde bulunacaktır.