Bilindiği üzere Türkiye’ye ait alan adları, “.tr” uzantısıyla belirtilmektedir. Tarihsel olarak bakıldığında, “.tr” uzantısını haiz alan adlarının tescili “önce başvuran alır” ilkesinin aksine, belgeye dayalı tescil sistemine dayanarak gerçekleştiriliyordu. “.tr” uzantılı alan adlarının tescilinin belgeye tabi olma zorunluluğunun kaldırılmasını ve “önce başvuran alır” ilkesinin benimsenmesini takiben, “.tr” uzantısını tescil etmemiş markaların “.tr” uzantılı alan adları, hak sahibi olmayan üçüncü taraflarca tescil edilebilir hale gelmiştir.

Örneğin, “xxx.com” uzantılı alan adına sahip ve faaliyet gösteren bir markanın, “xxx.com.tr” uzantılı alan adı, üçüncü kişilerce artık “xxx” markasının sahipliği belgelenmeden elde edilebilmektedir. Bu işlemler genellikle, “.tr” uzantılı alan adını gerçek hak sahibine satarak kazanç sağlamak amacı güden kötü niyetli üçüncü taraflarca yapılabilmektedir (cybersquatting). Ancak hak sahibi olduğunuz markanın “.tr” uzantılı alan adını, kötü niyetli bir şekilde satın almış kişilerden devralmanızın yasal bir yolu mevcuttur.

İnternet Alan Adları Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması Tebliği (“Tebliğ”), “.tr” uzantılı internet alan adları ile ilgili uyuşmazlık çözüm mekanizmasının işletilmesini de düzenlemektedir. Buna göre; halihazırda Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (“Kurum”) tarafından yetkilendirilmiş olan Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcıları (“UÇHS”) olarak faaliyet gösteren Bilgi Teknolojileri ve İnternet Güvenliği Derneği, ve TOBB UYUM Arabuluculuk ve Uyuşmazlık Çözüm Merkezi, “.tr” uzantılı alan adlarından doğan uyuşmazlıkları hakemler veya hakem heyetleri vasıtasıyla yürütmekte ve çözüme kavuşturmaktadır.

Kimler UÇHS’lere başvurabilir?

Aşağıdaki şartların üçünün birlikte var olması halinde, hak sahipleri UÇHS’lere başvurabilir:

• Şikayete konu alan adının, sahip olunan ya da ticarette kullanılan marka, ticaret unvanı, işletme adı ya da diğer tanıtıcı işaretlerle benzer ya da aynı olması,
• Alan adı tahsis ettiren tarafın (“tr” uzantısını tescil ettiren üçüncü tarafın) bu alan adı ile ilgili yasal bir hakkı ya da bağlantısının olmaması, ve
• Alan adı tahsis ettiren tarafın (“tr” uzantısını tescil ettiren üçüncü tarafın) kötü niyetle alan adını tahsis etmesi veya kullanması.

Tebliğ madde 19 kapsamında, internet alan adlarının kötü niyetle tahsis ettirilmesi veya kullanılması olarak değerlendirilecek durumlar düzenlenmiştir. Bu kapsamda aşağıdakilerle sınırlı olmamak üzere şikâyet konusu internet alan adının,

• Ticaret veya hizmet markası, ticaret unvanı, işletme adı veya kişi adı ya da diğer tanıtıcı işaretin sahibi olan şikâyetçiye veya şikâyetçinin ticari olarak rekabette bulunduğu tarafa, bu internet alan adının belgelenmiş tahsis masraflarını ve yatırım maliyetini aşan miktardaki bir meblağ karşılığında satma veya devretme amacıyla tahsis ettirilmiş olması,
• Ticarette kullanılan marka, ticaret unvanı, işletme adı ya da diğer tanıtıcı işaretin sahibinin, bu marka, unvan, ad ya da işareti, internet alan adında kullanmasını engellemek amacıyla tahsis ettirilmiş olması,
• Esasen ticari rakiplerin işlerine ya da faaliyetlerine zarar vermek amacıyla tahsis ettirilmiş olması,
• Ticari kazanç elde etmek amacıyla, şikâyetçinin sahibi olduğu ticarette kullanılan marka, ticaret unvanı, işletme adı ya da diğer tanıtıcı işareti ile benzerlik sağlayarak karışıklık meydana getirmek suretiyle internet kullanıcılarının internet alan adı sahibinin internet sitesine veya herhangi bir internet sitesine yönlendirilmesi amacıyla bu internet alan adının kullanılması halleri, internet alan adının kötü niyetle tahsis edilmesi yahut kullanılması olarak kabul edilecektir.

İlgili maddede de belirtildiği üzere, yukarıda sayılan durumlar tahdidi değildir ve hakem/hakem heyeti takdirine bağlı olarak farklı durumlar da kötü niyetli olarak kabul edilebilir.

Bu şartları örnek özelinde somutlaştırma yapmak gerekirse aşağıdaki şartları taşıdığınızı varsayalım;

• “xxx” markasının tesciline sahipsiniz,
• “xxx” markasıyla faaliyet gösteriyorsunuz, ve
• “xxx.com” alan adının sahibisiniz.

Aynı zamanda da üçüncü bir kişi tarafından “xxx.com.tr” uzantılı alan adının, kötü niyetle tescil edildiğini fark ettiniz. Bu durumda, üçüncü kişi tarafından tescil edilen “xxx.com.tr” alan adının iptali yahut tarafınıza devri için UÇHS’ye başvuru imkânı Tebliğ kapsamında mümkündür.

Başvuru Süreci

Başvuru şartlarını sağlayan hak sahipleri, tercih ettikleri UÇHS’nin internet sayfasından başvurularını yapabilmektedir. Şikayetçi başvurusunda, kendisinin ve varsa kendisini temsile yetkili kişinin iletişim bilgilerini, şikâyete konu olan internet alan adını ve bu alan adına ilişkin iptal ya da devir talebini, iddiasını destekleyici tüm bilgi ve belgeleri ve başvuru şartlarının sağlandığını gösteren gerekçeleri, şikâyetinde belirttiği hususların eksiksiz ve doğru olduğuna dair beyanını ve diğer gerekli bilgi ve belgeleri sunarak başvurusunu gerçekleştirir. Uyuşmazlığın, şikayetçinin talebine göre bir hakem yahut üç hakemden oluşan hakem heyeti tarafından görülmesi mümkündür.

Başvurunun gerçekleşmesini takiben, UÇHS başvuruyu kabul ya da reddettiğine dair cevabını bir iş günü içerisinde şikâyetçiye bildirir. Belirtmek gerekir ki, aynı şikayet konusunda başka bir UÇHS’ye başvurmak yahut aynı kişiye tahsisli birden fazla internet alan adına ilişkin farklı başvurularda bulunmak mümkün değildir.

UÇHS’nin, başvuruyu kabul etmesini müteakip uyuşmazlığa konu olan internet alan adının TRABİS’e ve ilgili Kayıt Kuruluşu’na (“KK”) bildirilmesi akabinde şikayete konu internet alan adının dondurulması da söz konusu olmaktadır.

Karar ve Kararın Uygulanması Süreci

Şikayet edilenin başvuruya ilişkin cevap sürecinin tamamlanmasını takiben on beş gün içerisinde hakemin/hakem heyetinin (i) alan adlarının iptaline, (ii) şikâyetçi tarafa devrine veya (iii) şikâyetçi tarafın talebinin reddine karar vermesi gerekmektedir.

Kararın UÇHS’ye bildirilmesi sonrasında UÇHS, kararı ve kararın gerekçesini bir gün içerisinde TRABİS’e, ilgili KK’lara ve şikâyetle ilgili taraflara ilecek ve kendisine ait internet sitesinde yayımlayacaktır.

Kararın taraflara tebliğ edilmesinden itibaren on iş günü içinde veya uyuşmazlık çözüm mekanizması sürecinin daha önceki bir aşamasında, konu hakkında ihtiyati tedbir kararı alındığı UÇHS’ye bildirilmemişse, karar ilgili KK ve UÇHS tarafından, TRABİS’e iletilmek suretiyle derhal yerine getirilecektir. Öte yandan, eğer böyle bir tedbir kararı bulunuyor ve UÇHS’ye bildirilmişse, uyuşmazlık çözüm mekanizması süreci devam edecek ancak hakem ya da hakem heyeti kararı uygulanmayacaktır. Bu durumda, dava süreci tamamlandıktan sonra mahkeme kararının gereği ilgili KK ve UÇHS tarafından TRABİS’e iletilmek suretiyle derhal yerine getirilecektir.

Sonuç

Alan adlarının tescilinde “ilk gelen alır” sisteminin benimsenmiş olması, bir diğer deyişle alan adlarının tescilinde, alan adında kullanılmak istenen ibarelerin üzerinde meşru bir hak olup olmadığı sorgulanmaksızın tescilin sağlanması beraberinde kötü niyetli uygulamaları da getirmiştir. Ancak yukarıda da açıklandığı üzere, kötü niyetli bir şekilde tahsis edilen internet alan adlarının iptali veya devrinin yetkilendirilmiş UÇHS’lere başvuru yoluyla sağlanması mümkündür.